Leyla ALTINTAŞ / Uzm. Fizyoterapist / Fiziksel Sağlık

ANKİLOZAN SPONDİLİT

Ankilozan Spondilit (AS), özellikle omurgayı ve omurga ile leğen kemiği arasındaki eklemi etkileyen ağrılı ve ilerleyici bir iltihaplı romatizma türüdür. Halk arasında omurga ya da bel romatizması olarak bilinir. Daha çok genç yetişkilik döneminde (15-30 yaş) döneminde başlar fakat daha ileri yaşlarda da görülebilir. Erkeklerde görülme sıklığı kadınlara oranlara 2-3 kat daha fazladır. Hastalık erken yaşta başlasa da belirtilerin ortaya çıkışı daha ileri yaşları bulabilir.
Ankilozan Spondilit Belirtileri:
Ankilozan Spondilitte hastalarda öncelikle bel ve sırt ağrısı şikayetleri başlar. Özellikle Sakroiliak Eklem (SİE) dediğimiz bel omurlarının alt tarafında omurganın leğen kemiği ile sağ ve sol olmak üzere her iki tarafta yaptığı eklem üzerinde ağrı şikayeti belirgindir. Bu ağrı her iki tarafta olabileceği gibi tek taraflı da olabilir. Sabah tutukluğu yani sabahları yataktan kalkınca ortaya çıkan hareket kısıtlılıkları ve ağrılar ile karakterizedir. Özellikle omurgada ortaya çıkan hareket kısıtlılıkları mevcuttur. Bu sabah tutukluğu 30 dk civarında sürebilir ve gün içerisinde hareketle biraz daha açılır. Hastalığın başlangıç aşamassında daha az iken hastalığın seyrinin ilerlemesi ile belirtiler ve belirtilerin görülme şiddeti de artar. Omurgayı oluşturan omurlar arasındaki eklemlerde oluşan iltihaplanmalar sonucu omurgada giderek hareket kabiliyeti azalır ve ankiloz dediğimiz hareketsiz yapı oluşur. Bu yapı sonrası omurga öne doğru bamboo kamışı gibi eğilerek kambur bir hal alır.
Ankilozan Spondilitte en büyük tutulma omurgada görülse de kalça, omuz, diz, el bileği ve parmaklar gibi diğer eklemlerde de ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı gelişebilir.
Ankilozan Spondilit Nedenleri:
Ankilozan Spondilit hastalığının nedeni tam olarak bilinmemekle beraber genetik faktörlerin önemli bir rol oynadığı bilinmektedir. Kişide bulunan HLA-B27 geninin bu hastalıkta rolü yüksektir fakat sadece bu genin var olması hastalığın mutlaka ortaya çıkacağı anlamına gelmez. Ailesinde Ankilozan Spondilit hastalığı bulunan kişilerin yakınlarında görülme olasılığı yüksektir.
Ankilozan Spondilit Teşhisi:
Ankilozan Spondilit hastalığında teşhisi romatoloji uzmanları koyar. Öncelikle hastadan alınan ayrıntılı anamnez sonrası yapılan fizik muayene teşhisi koymada çok etkilidir. Daha sonrasında gerekli radyolojik tetkiklerle birlikte kan tahlilleri ile tam sonuç koyulur.
Ankilozan Spondilit Tedavisi:
Hastalığın ilerlemesini azaltmak ve geriletebilmek için doktor tarafından ilaç tedavisi düzenlenir. Tedavideki asıl amaç hareket kabiliyetinin azalmasını engellemek ve hareketliliği arttırmaktır. Bununla birlikte ağrılı bölgelerin ağrısının giderilmesi amaçlanır. Ağrı ve iltihaplanmayı gidermeye yönelik tüm ilaç tedavileri romataoloji uzmanı tarafından düzenlenir. Hastalık ömür boyu sürdüğü ve ara ara ataklarla devam ettiği için tedavi de tüm ömür boyu sürmelidir. Buradaki asıl amaç kişinin yaşam kalitesini arttırmaktır. Ankilozan Spondilit hastalığı fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarından ciddi fayda görmektedir. Fizik tedavide ağrıya yönelik elektroterapi uygulamaları yapılmakta, hareket kısıtlıkları için egzersiz tedavileri ve özellikle omurgadaki hareket kısıtlılığı ile birlikte gelişen akciğer kapasitesindeki azalmayı engellemek için solunum egzersizleri hastalar açısından önemlidir. Sırt üstü yüzme de spor olarak fayda sağladığı gibi özellikle açık havada yapılan yürüyüşler ve sonrası uygulanan germe egzersizleri de çok yararlıdır. Egzersiz yaparken dikkat edilmesi gereken yapılan egzersizin kas ve eklemlere zara vermeyecek şekilde olması, ani ve sert hareketleri içermemesi ve ağrıları arttıracak şekilde olmamasıdır. Akut ataklar döneminde egzersizle zorlanmamalıdır.