Eda Yıldız KARADAĞ / Bayrampaşa Erkek ve Kadın Berberleri Esnaf Odası Başkanı / Zanaatkarın Sesi

KAPANAN HER KEPENK BİR HAYATIN SESSİZ ÇAĞLIĞI

Son yıllarda ülke genelinde hızla artan kira bedelleri, sadece bireysel yaşam alanlarını değil, işyerlerini de doğrudan etkisi altına almış durumda. Küçük esnafın belini büken bu maliyet artışı sadece dört duvarın kirası değil bir hayalin , yıllarca verilen emeğin ve bir mahallenin hafızasının bedeli. Orantısız artış gösteren ve denetlenmeyen kiralar sebebiyle çoğu esnaf ya kepenk indirdi başka şehir veya ülkelere yerleşti ya da farklı sektörlerde ekmek kapısını arıyor. Ödeyemedikleri sadece kira değil; elektrik, su, sigorta, Bağ-Kur ve diğer sabit giderlerle birlikte her ay dağ gibi büyüyen yükün altında ezildiler. Ne var ki bu yükü paylaşan kimse de olmadı.
Özellikle 2022-2024 yılları arasında uygulanan maksimum %25 kira artışı sınırına rağmen yükselmeye devam etti ki bu artış sınırını ev sahipleri bile uygulamadı. Çünkü yasal üst sınır, gerçek enflasyonun yanında anlamsız kalıyor. Hele ki işyerlerinde böyle bir sınır bile yok, artış tamamen serbest ve bu serbestlik esnafa kepenk indirtiyor.
Büyükşehirlerde metrekare başına düşen kira bedelleri, esnafın aylık kazancını çoktan geçti. Bugün bir berber salonu yalnızca ayakta kalabilmek için her ay onlarca misafirini sadece kira ödemek uğruna traş etmek zorunda kalıyor. Oysa esnaf, mahallenin sosyalleşme alanıdır; güvenin, sürdürülebilir ticaretin, emeğin simgesidir. Bugün ödeyemediği kira bedelinden dolayı, kepenk indiren bir işletme aslında kaybettiğimiz bir dükkan değil komşudur. Esnaf ziyaretlerinde veryansın edilen, kangren haline dönmüş çözüm bekleyen bir konu kira meselesi. Küçük esnafın sırtında ciddi bir yük.
Bir meslektaşımla geçtiğimiz ziyaretimde sadece son iki yıl içerisinde maruz kaldığı kira zamlarını sordum. Her yıl %150 %200 zam yapmak nerede görülmüş? Hele ki bir berber-kuaför esnafının elde edeceği gelir belliyken… Esnaf şu pozisyonda mevcut yerinden de kımıldayamıyor. Sebebi ise; taşıma maliyeti ve yeni işletmeye yapılacak tadilat masrafları… Gerçekten ederi olmayan hak edilmeyen bir kira bedellerine yönelik bir denetim herkesin durumunu ortaya çıkaracak gibi. Kira artışlarına sınırlama getirilmesi, ticari alanlar için de düzenleyici tedbirlerin alınması elzem hale gelmiştir. Aksi halde büyük ölçekli firmalar ve zincir mağazalar dışında kimsenin tutunamayacağı bir şehir hayatına doğru sürükleniyoruz. Bu yalnızca ekonomik değil, sosyal bir çöküştür. “Esnaf yalnız değildir!” demek yetmez; yanlarında durmak, çözümler üretmek gerekir. TBMM ve yerel yönetimlere düşen görev, kira artışlarına mutlaka düzenleyici bir çerçeve getirmek olmalı; işyerleri için üst limit belirlemek, metrekare fiyatlarında denetim sağlamak, vergisel destek sunmak gibi… En azından kiralar düşmese bile, artışın sürdürülebilir sınırlar çerçevesinde tutulması gerekir.  
Her yıl hatta yılda iki defa bile kira zammına uğrayan esnafın ekmeğine balta vurmaktan başka bir şey değil bu.