Latif ALBAYRAK / Ekonominin İçinden / Ekonomi Editörü

SANAYİDE ÇARKLAR DÖNÜYOR AMA DİŞLİLER GICIRDIYOR

Türkiye sanayisi, Temmuz ayında da daralma sinyalleri vermeye devam etti. İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından açıklanan PMI verilerine göre üretim, sipariş ve istihdamdaki gerileme sürüyor. Sektör temsilcileri ise hem iç hem dış talepteki düşüşten hem de artan maliyetlerden şikâyetçi.
İmalat PMI verisi, Temmuz ayında 45,9 olarak ölçüldü. Haziran ayında 46,7 olan endeks, üçüncü ayda da eşik değer olan 50’nin altında kaldı. Bu durum, sektörde daralmanın sürdüğüne işaret ediyor.
Sanayi cephesinde üretim devam etse de işleyişteki aksaklıklar giderek büyüyor. Sektör temsilcileri, üretimin “bir nevi mecburen sürdüğünü” ancak sürdürülebilirliğin risk altında olduğunu vurguluyor.
Yüksek enflasyonun vatandaşın cebini daraltmasıyla birlikte, sanayicinin iç pazara yönelik satışları da olumsuz etkileniyor. Üreticiler, “mal üretiyoruz ama satamıyoruz” diyerek artan stok seviyelerine dikkat çekiyor.
İSO’nun verilerine göre birçok işletme, zayıf talep nedeniyle üretimini kısmaya başladı. Bazı işletmelerse mevcut üretimi sadece ihracat umuduyla sürdürüyor.
İhracat kalemlerinde de yavaşlama gözleniyor. Avrupa başta olmak üzere birçok ihracat pazarında talep daralırken, döviz kurunun sınırlı artışı da Türkiye’yi fiyat rekabetinde zayıflatıyor.
Bursa’nın başı çektiği otomotiv yan sanayi üretiminde geçen yıl bu zamanlar siparişlere yetişilemezken, şimdi ise fabrikada vardiyalar da azalmalar gözlemleniyor.
Sanayi üreticisinin karşı karşıya kaldığı bir diğer büyük sorun ise finansmana erişim. Yüksek faiz oranları, özellikle KOBİ’lerin işletme sermayesi ihtiyacını karşılamasını güçleştiriyor.
Bankalardan kredi almakta zorlandıklarını belirten birçok işletme, yatırım planlarını askıya almış durumda. Bu da hem büyümeyi hem de istihdamı olumsuz etkiliyor.
Öte yandan enerji fiyatlarındaki artış, lojistik giderleri, işçilik ücretleri ve hammadde fiyatları derken sanayi üretiminde girdi maliyetleri son bir yılda rekor düzeyde arttı. Ancak sanayici bu maliyetleri ürün fiyatına tam olarak yansıtamıyor. Bu durum özellikle iç piyasaya çalışan küçük işletmeleri zorluyor. Birçok işletme bu sebepten ötürü kepenk kapatmış durumda.
Sanayicilerin uzun süredir dile getirdiği bir diğer konu da kalifiye eleman bulma zorluğu. Özellikle teknik bilgi gerektiren alanlarda yetişmiş iş gücünün azalması, üretim kalitesini de etkiliyor.
Sektörü ve etkileyebileceği alanları tüm bu gelişmelerin ışığında değerlendirecek olursak, sanayi Türkiye ekonomisinin belkemiği. Ancak üretici, son dönemde birçok cephede aynı anda savaşıyor: talep daralması, krediye ulaşım zorluğu, maliyet baskısı ve eleman sıkıntısı…
Üretim devam ediyor olabilir, ama dişliler gıcırdıyor. Bu sesler duyulmadığı takdirde, çarkların dişlileri kırılmaya başlayabilir. Bu da felaket senaryosu demek.