Refika BAĞCI / Uzm. Psikolog / Psikoloji Durağı

ÇOCUK EĞİTİMİNDE BABANIN YERİ VE ÇOCUĞUN HAYATINDAKİ ÖNEMİ

Babalar her şeyden önce eşi ve çocukları için güven kaynağıdır. Çocuklar genellikler babayı güçlü, her şeyi bilen, otorite, çekinilen kişi olarak bilirler. Eskiden babalar ailenin maddi ihtiyaçlarını karşılar, ailenin beraberliğini sürdürür, anneler ise çocuk bakar, ev işlerini yapar şeklinde klasik bir aile yapısındayken; bugün günümüzde hayat koşullarının değişmesiyle anne ve babaların sorumlulukları genişlemiş ve değişmiştir.
Çocukların kişilik gelişiminde babanın rolü
Etkin bir baba rolü çocukların her türlü gelişimlerine olumlu etki etmektedir. Babanın çocuğu ile ilişki kurma biçimi çocuğun kişiliğini etkiler. Örneğin aşırı otoriter tavır ve ilgisizlik çocukların utanç, çekingenlik gibi kişilik özellikleri geliştirebilmelerine neden olabilmektedir. İlgili ve sevgi dolu bir tavır ise çocukların sosyal uyum yeteneklerinin artmasına, liderlik özellikleri geliştirebilmelerine etki etmektedir. Babanın sağlıklı bir otorite sağlayamadığı, disiplinsiz ve aşırı hoşgörülü bir tutumda olması ise çocukların bazı uyum ve davranış bozuklukları yaşama olasılığını artırmaktadır.
Babanın çocuk üzerindeki en önemli rollerinden biri de çocuğun psikoseksüel gelişimi üzerindeki etkileridir. Kız ve erkek çocukların doğuştan getirdikleri kendi cinsiyet rollerine ait özellikleri ancak sağlıklı modellerin izlenmesi ve taklit edilmesi yoluyla gelişebilmektedir. Babanın aile içindeki tavrı, fonksiyonu, çocuğuyla kurduğu yakın, açık ve güvenli bir ilişki, özellikle erkek çocuğun baba ile özdeşleşmesini kolaylaştırmakta ve kendi cinsiyet rolünü geliştirmesine yardımcı olmaktadır. Erkek çocuklar taklit edebilecekleri ya da yakın ilişki kurarak özdeşleşebilecekleri iyi bir model bulamadıklarında kendi cinsel kimlik gelişimleri bu durumdan olumsuz etkilenebilmektedir.
Aynı şekilde kız çocuklar için de babanın rolü, karşı cinsi anlaması, kendine güven geliştirebilmesi açısından önem taşımaktadır. Babayla iletişimde bulunarak erkeklere nasıl tepkide bulunacaklarını ve erkeklerin kendi cinsiyetlerine nasıl tepkide bulunduklarını öğrenmektedirler. Yetersiz baba modeli ya da baba yoksunluğu kız çocukları özellikle ergenlik döneminde etkilemekte ve ergenlik sıkıntılarının daha şiddetli yaşanmasına neden olabilmektedir.
Babalar bu durumda ne yapmalıdır?
•     Çocuğunuzu dinlemeye özen gösterin, fikirlerine ve planlarına önem verin.
•     Çocuğunuzla beraber olmak için zaman ayırın onunla birlikte yapmaktan hoşlandığınız aktiviteleri belirleyin ve uygulayın. Örneğin; beraber bir onarım işi, kısa bir gezinti gibi.
•     Eve yorgun gelmiş olsanız bile çocuğunuza ayıracağınız kısa bir süre (minimum yarım saat) beraber vakit geçirin, oyun oynayın, kitap okuyun vb.
•     Eğer çok yorgunsanız bu durumunuzu uygun bir dille kızmadan anlatın ve dinlenince onunla birlikte olacağınızı söyleyin. Çocuğunuza yerine getiremeyeceğiniz sözler vermeyin, verdiğiniz sözleri de yerine getirmeye çalışın. Aksi bir durumda size karşı olan güvenini yitirmesine sebep olabilirsiniz ve ilişkiniz zedelenebilir.
•     Babalar erkek çocukları için rol modeldirler. Onun için baba figürünün çocuk üzerindeki etkisi önemlidir. Bu nedenle babalar bu konuda dikkatli olmalıdırlar.