Leyla ALTINTAŞ / Uzm. Fizyoterapist / Fiziksel Sağlık

DİZ EKLEMİNDE MENİSKÜS YARALANMALARI

Menisküs, diz ekleminde bulunan ve kıkırdaktan yapılmış iki adet yarımay şeklindeki yapıdır. Her dizde iç ve dış olmak üzere iki menisküs bulunur. Menisküsler, dizin üst kısmındaki uyluk kemiği (femur) ile alt kısmındaki kaval kemiği (tibia) arasındaki boşluğu doldurur ve bu iki kemik arasındaki eklem yüzeylerini birbirine uyumlu hale getirir.
Menisküsler, diz eklemine binen yükü eşit şekilde dağıtarak eklemin daha verimli çalışmasına yardımcı olur, diz eklemine gelen darbeleri emerek, şok emici bir işlev görür. Özellikle dizin dönme hareketlerinde eklem yüzeylerini koruyarak, eklemin düzgün bir şekilde hareket etmesini sağlar.  Menisküs, diz eklem sıvısının düzgün bir şekilde dağılmasını sağlayarak, eklemdeki hareketin yumuşak olmasını sağlar.
Menisküsler, elastik ve dayanıklı olmasına rağmen, aşırı zorlanma veya travmalar sonucu yırtılabilir veya hasar görebilir.
• Menisküs yaralanmaları, özellikle sporcular arasında yaygın olan bir durumdur. Dizde ani bir dönme, burkulma veya yön değiştirme hareketi sırasında menisküs yırtılabilir. Bu, genellikle futbol, basketbol, tenis gibi hızlı yön değiştirmeyi gerektiren sporlarda görülür.
• Yaş ilerledikçe menisküs kıkırdağı zayıflar, daha ince ve kırılgan hale gelir. Bu durumda, dizdeki normal yüklenmeler bile menisküsün yırtılmasına veya hasar görmesine yol açabilir. Yaşlılarda, menisküs yaralanmaları daha çok aşırı kullanıma bağlı olarak meydana gelir.
• Diz bölgesine alınan darbeler veya doğrudan travmalar da menisküs yırtılmalarına neden olabilir. Örneğin, bir araç kazasında veya bir spor müsabakasında dizin sert bir şekilde yere çarpması bu tür bir yaralanmaya yol açabilir.
• Sürekli olarak yüksek yoğunluklu aktiviteler yapan kişilerde menisküs yaralanmaları daha sık görülür. Özellikle uzun süre koşma, merdiven çıkma veya ağır yük kaldırma gibi hareketler, menisküsün zamanla aşınmasına neden olabilir.
• Bazı kişilerde genetik olarak menisküs dokusu daha zayıf olabilir, bu da yaralanmalara yatkınlık oluşturur. Ayrıca dizin yapısal özellikleri (örneğin, aşırı düz diz yapısı) da menisküs yaralanmalarına zemin hazırlayabilir.
Menisküs yaralanmalarını önlemek için dikkat edilmesi gerekenler;
• Spor yapmadan önce vücudu doğru bir şekilde ısıtmak ve kasları esnetmek çok önemlidir. Bu, eklemlerin daha esnek olmasını sağlar ve ani hareketlerdeki riskleri azaltır.
• Diz kaslarını (özellikle üst adale, arka adale, hamstring ve baldır kaslarını) güçlendirmek, dizin stabilitesini artırır ve menisküse binen baskıyı azaltır. Güçlü kaslar, eklem üzerindeki yükü dengelemeye yardımcı olur, bu da menisküs yaralanmalarını önlemeye yardımcı olabilir.
• Ani ve kontrollü olmayan hareketler menisküsün zorlanmasına neden olabilir. Özellikle ani dönüşler, hızla koşma veya zıplama gibi aktivitelerde dikkatli olunmalıdır. Hareketlerinizi yavaş ve kontrollü yaparak menisküsünüzün korunmasına yardımcı olabilirsiniz.
• Spor yaparken uygun, rahat ve destekleyici ayakkabılar giymek, dizinize fazla baskı yapmasını engeller, yanlış ayakkabılar menisküse ek yük bindirebilir.
• Sağlıklı bir kiloda olmak, dizinize daha az baskı yaparak menisküs yaralanmalarını önlemeye yardımcı olabilir.
• Spor yaptıktan sonra diz eklemine yeterli dinlenme süresi vermek, aşırı zorlanmayı ve yaralanmaları önler. Ayrıca, ağrı veya rahatsızlık durumunda eklem üzerine fazla yüklenmemek önemlidir.
• Eğer dizde ağrı veya rahatsızlık hissediliyorsa, bu durumu görmezden gelmemek ve dinlenmek önemlidir. Şiddetli ağrılar, dizinize zarar verebilecek bir yaralanmanın habercisi olabilir. Erken tedavi ile uzun vadeli problemlerden kaçınılabilir.