Gelişimsel Kalça Çıkığı veya Yetersizliği (DDH)
Doğuştan Kalça Çıkığı (DKÇ)
* Doğuştan kalça çıkığı (DKÇ) terimi son yıllarda yerini
Gelişimsel kalça yetersizliği (DDH) terimine bırakmıştır. Bu hastalık esas
olarak kalça eklemindeki top (femur başı) ile yuva (asetabulum) ilişkisinin
değişik derecelerde bozulmasıdır. Burada değişik derecelerde olmak üzere, top
ya yuva dışındadır ya da yuva içinden belli pozisyonlarda çıkmaktadır.
Bebeklerde hastalığın derecesine göre belirti ve muayene bulguları belirgin
olabildiği gibi farkedilemeye de bilinir.
Eskiden bütün kalça çıkıklarının doğuştan itibaren var
olduğu ve zaman içinde hastalığın ilerlediği düşünülürdü. Son çalışmalar ileri
yaşlarda kalça çıkığı tanısı konan çocukların bir kısmının, doğum sonrası
yapılan muayene ve standart ultrasonografik tetkik ile normal bulunduğunu
ortaya çıkarmıştır. Günümüzde kabul edilen görüş; kalça yetersizliği ile tedavi
edilen bebeklerin kalçalarında direkt çıkık ile doğmamış olabildikleri, sadece
top-yuva ekleminin sabitliğini sağlayan eklem kapsülünün gevşek olabildiği ve
zamanla top yuvanın birbirinden değişik derecelerde uzaklaştığı şeklindedir. Bu
nedenlerle DKÇ’den DDH terimine geçiş yapılmıştır.
GELİŞİMSEL KALÇA ÇIKIĞINDA BELİRTİLER
Özellikle yeni doğanda ve çıkık derecesi ağır olmayan
çocuklarda yürüyene kadar hiçbir belirti olmayabilir. Böyle bebeklerde
genellikle çocuk doktorlarının normal muayeneleri sırasında fark edilebilir.
Genellikle;
* Bacaklarda uzunluk farkı,
* Kalça ve üst bacak kıvrımlarında her iki taraf arasında
fark olması (cilt kıvrımı farklı bebeklerin yaklaşık % 20’sinde DDH bulunur),
* Bir bacakta daha az hareket veya esneklik,
* Yürüme çağında “Ördek yürüyüşü” denilen yanlara
sendeleyerek yürüme ana belirtilerdir. Bu belirtileri olan çocuklar zaman
geçirilmeden bu konuda deneyimli bir ortopediste götürülmelidir.
TANI
Tanı için öncelikle iyi bir muayene gerekir. Muayenesi
normal olan bebeklerden risk grubu içinde olmayanlar klinik olarak ilk 3 ay her
ay takip edilirler. Sonrasında doktor takibe devam edebilir veya
sonlandırabilir.
Ailede kalça çıkığı olan, bacakların düz ve birbirine
yapışık olarak gövdeye bitişik olduğu (breech) pozisyonunda anne karnında duran
veya doğan (özellikle de ayakların omuz seviyesi üzerinde olduğu), kız
bebekler, ikizler, ilk bebekler, doğuştan boyun eğriliği (torticolis) olan
bebeklerde risk fazladır. Bu nedenlerle risk grubundaki bebeklerin tamamına
muayeneleri normal olsa dahi Amerikan Pediatri Akademisi ultrasonografik tarama
önermektedir. Yalnız yapılacak ultrasonografinin sağlıklı olması için özel bir
yöntemle ve bu konuda deneyimli kişiler tarafından yapılması çok önemlidir.
6’ncı -8’nci aylarda (kalça topunda kemikleşme başlaması
bebekten bebeğe değişen zamanlamalarla oluşur) direkt röntgen incelemesi
yeterli bilgiyi vermektedir.
TEDAVİ
Tedavi şeklini yaş belirler
* Yenidoğanlar; tanı koyulur koyulmaz DDH tedavisi için
geliştirilmiş özel bandajlar (pavlik bandajı gibi) kullanılır. Çift ara bezi
gibi açısal kontrolü olmayan yöntemler tedaviyi geciktirme, yeterli sonuç
alamama gibi riskler taşır.
* 1-6 aylık bebekler; Çıkığın müdahale ile veya bandaj
kullanımı ile yerine yerleştirilmesi ardından bandaj uygulaması ile devam
edilir. Yerine yerleşmeyen veya bandaj içinde yerinde durmayan çıkıklarda genel
anestezi altında yerine yerleştirme ardından alçı uygulaması yapılabilir.
* 6-12 ay; genel anestezi ile kalça yerine konulduktan sonra
kalçanın yerinde kaldığı açılara bağlı olarak bandaj veya alçı uygulanabilir.
Anesteziye rağmen kalçanın yerine girmediği vakalarda operasyon gerekliliği
olabilir. Operasyon sonrası alçı uygulanır.
* 1 yaş sonrası; operasyon hemen hemen tüm vakalarda
(nadiren bir buçuk yaşına kadar kapalı yöntem başarılı olabilir) operasyon
gereklidir. Yaş büyüdükçe çıkık ağırlaşacağı için operasyonların büyüklüğü
artmaktadır.
Operasyonlardan sonrası alçı uygulaması sona erdikten sora
değişik cihazlar kullanılması gerekebilir. DDH tedavisi çocuk büyümesi bitene
kadar davam eder. Kalçanın gelişiminin yetersiz olması durumunda operasyon
gerekebilir.
Uygun şekil ve yaşta uygulanan bandaj ve alçılar genellikle
yürümenin biraz gecikmesi dışında komplikasyona neden olmaz. Her şeye rağmen
nadiren bacakta büyüme hızında farklılık, cilt problemleri olabilir. Bu problemler
tedavi bittikten sonra ortadan kalkar.
Uygun tedavi edilmiş DDH’li çocuklar ileri yaşamlarında
herhangi bir kısıtlama olmaksızın aktif yaşam sürebilirler.