2022 yılı verilerine göre dünya genelinde 13-15 yaş arası
en az 37 milyon genç bir şekilde tütün kullanıyor. Yeşilay, bu yıl “çocukları tütün endüstrisinin tehdidinden korumak” temasıyla
gerçekleşen 31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü’nde, tütün endüstrisinin
milyonlarca genci hedef almaya devam ettiğinin altını çiziyor.
Elektronik sigara ve nikotin kesecikleri gibi ürünlerin
gençler arasında giderek daha popüler hâle geldiğini ve sağlık sorunu
risklerini artırdığını vurgulayan Yeşilay, 31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü’ne özel
açıklamalarda bulundu. Tütün kullanımının hem aktif içiciler hem de pasif
içiciler için birçok sağlık sorununa yol açtığının altını çizen Yeşilay, 2022
yılı verilerine göre dünya genelinde 13-15 yaş arası en az 37
milyon gencin bir şekilde tütün kullandığını belirtti. Açıklamada erken yaşta
başlayan tütün kullanımının bağımlılık riskini artırdığı, tütün kontrolündeki
ilerlemeye rağmen milyonlarca gencin tütün endüstrisi tarafından hedef alındığı
vurgulandı.
Yeşilay, tütün endüstrisinin gençlere ulaşabilmek için her
türlü taktiğe başvurduğu uyarısında bulundu. Açıklamada şu ifadelere yer
verildi: “Ergenlerin bağımlılık yapıcı madde kullanımına ilişkin önemli
bulgular ortaya koyan Dünya Sağlık Örgütü’nün 44 ülkede gerçekleştirdiği
Okul Çağındaki Çocuklarda Sağlık Davranışı (HBSC) Araştırması’na göre, ergenlerin
%18’i hayatında en az bir kez elektronik sigara kullandığını ve %10'u bunu
son 30 gün içinde kullandığını bildirmiştir. Tıpkı geleneksel tütün kullanımı
gibi elektronik sigara kullanımı da hem kız hem de erkek çocuklar arasında tüm
ülke ve bölgelerde önemli ölçüde artmıştır. Araştırmaya göre, ergenlik yıllarında
yüksek riskli davranışlarda bulunmak yetişkin davranışlarını şekillendirebilir;
erken yaşta bağımlılık yapıcı maddelerin kullanımı daha yüksek bağımlılık
riskiyle bağlantılıdır. Endüstri, gençlere ulaşabilmek adına uzun vadede
küresel bir strateji uygularken, ilgili taktiklerini hedef aldığı bölgedeki
sosyal, ekonomik ve hukuki duruma göre uyarlamakta ve kendini sürekli yenilemektedir.
Örneğin; ürünlerinin uygun fiyatlı ve satın alınabilir olmasını sağlamak için
vergilerden satış noktalarına uzanan bir yelpazede esnek düzenlemeler yapmakta,
‘zararsız’ olduğu iddia edilen yeni ürünler geliştirmekte ve kullanımı teşvik
eden bir ortam oluşturmaya çalışmaktadır.”
“TÜTÜN ENDÜSTRİSİNİN AMACI, GELİRİNİ SÜREKLİ KILMAK”
Yeşilay,
tütün kullanımının kanser, kalp krizi, felç ve kronik obstrüktif akciğer
hastalığı gibi solunum yolu hastalıkları dâhil olmak üzere birçok hastalığın
önde gelen nedeni olduğuna da dikkat çekti. “Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği
Örgütü 2023 yılı bir Bakışta Sağlık Raporuna göre, hamilelik sırasında sigara
kullanımı düşük doğum ve erken doğum riskini artıyor. Dünya Sağlık Örgütü
(DSÖ), tütün kullanımının dünyada her yıl 8 milyon insanın ölümüne neden
olduğunu; bu ölümlerin 1,2 milyondan fazlasının pasif içicilikten
kaynaklandığını ve 65 binin ise çocuklar arasında gerçekleştiğini
belirtmekte. OECD ülkeleri genelinde, 2021 yılında 15 yaş ve üzeri kişilerin %15,9'unun
her gün dumanlı tütün ürünü kullandığı, sigara kullanım oranlarının Fransa
ve Türkiye'de %25'in üzerinde olduğu ifade edildi. Aynı araştırmada tütün
endüstrisinin, ergen ve gençlere hitap eden ürünlerin yanı sıra çeşitli reklam
ve tanıtım taktikleri geliştirdiği, sosyal medya ve yayın platformları
aracılığıyla geniş kitlelere ulaştığı da vurgulandı. 2022 yılı verilerine göre dünya
genelinde 13-15 yaş arası en az 37 milyon gencin bir şekilde tütün ürünü
kullanılıyor.
Dünya Sağlık Örgütü, Avrupa’da 13-15 yaş arası erkeklerin %11,5'i ve kızların
da %10,1'inin tütün kullandığını, elektronik sigara ve nikotin kesecikleri
gibi ürünlerin gençler arasında giderek daha popüler hâle gelmesinin bağımlılık
ve sağlık sorunu risklerini artırdığını vurguluyor. Tütün endüstrisinin
gençleri hedefleyen faaliyetleri sadece halk sağlığını tehlikeye atmakla
kalmıyor, aynı zamanda ekonomik sıkıntılara ve çevresel tehlikelere de yol
açabiliyor. Endüstrinin ana hedefi, gelirlerini daha da artırabilmek amacıyla
aldatıcı uygulamalarıyla halk sağlığı politikalarını baltalamak ve gelecek
nesiller arasında bağımlılığı sürdürmeyi sağlamak.
“GELECEK NESİLLERE DAHA SAĞLIKLI, TÜTÜNSÜZ BİR YAŞAM
SUNMALIYIZ”
Yeşilay, bu doğrultuda, devletlerin kanıta dayalı politika oluşturmaya
öncelik vermelerinin ve gençleri tütün endüstrisinin zararlı uygulamalarından
korumak adına sıkı düzenlemeler yapmaları için Dünya Sağlık Örgütü gibi
uluslararası örgütlerin kamu ve sivil toplumla iş birliği kurmasının ne kadar önemli
olduğunu hatırlattı. Avustralya’da kısa süre önce tek kullanımlık elektronik
sigaraların yasaklandığını ve elektronik sigara tatları ve renklerine kısıtlamalar
getirildiğini hatırlatan Yeşilay, veri odaklı savunuculuktan yararlanarak, farkındalığı
artırarak ve paydaşlar arasında iş birliğini teşvik ederek gençlerin güçlendirilmesi
ve gelecek nesiller için daha sağlıklı, tütünsüz bir yaşam sunulmasının mümkün
olabileceğinin altını çizdi.
Yeşilay Hakkında
1920 yılında faaliyetlerine başlayan, dünyanın önde gelen
sivil toplum kuruluşlarından biri olan Yeşilay; insan onurunu ve saygınlığını
temel alır. Tüm toplumu ayrım gözetmeden zararlı alışkanlıklardan korumak için çalışır.
Millî ve ahlaki değerleri önceler. Ulusal ve uluslararası düzeyde önleyici ve
rehabilite edici halk sağlığı ile savunuculuk çalışmaları yürütür. Alkol bağımlılığıyla
mücadele hedefiyle kurulmuş; kuruluşundan günümüze bağımlılık türleri artıkça
Yeşilay’ın tüzüğüne yeni çalışma alanları eklenmiştir. Alkolden sonra; tütün,
madde, kumar ve teknoloji bağımlılığı mücadele alanlarına dâhil olmuştur.
Türkiye genelinde 120 Yeşilay şubesi, dünya genelinde 97 Ülke
Yeşilayı bulunmaktadır. 2015 yılında kurulan Yeşilay Danışmanlık Merkezleriyle
(YEDAM) bağımlı bireylere ve yakınlarına ücretsiz ayaktan psikososyal destek
hizmeti verilmektedir. Türkiye’nin 81 ili ve KKTC’de olmak üzere toplam 107
YEDAM bulunmaktadır. YEDAM’a 115 Danışma Hattı üzerinden ulaşılabilmektedir.
Türkiye’ye özgü bir bağımlılık rehabilitasyon sistemi olan
her biri 40’ar yataklı Yeşilay Rehabilitasyon Merkezleriyle Bursa ile Diyarbakır’da
alkol ve madde bağımlısı bireylere yatarak hizmet verilmektedir.
Toplumu
bağımlılıklardan korumak ve bilinçlendirmek için yaptığı çalışmalarından dolayı
Yeşilay, 1934 yılından bu yana “Kamuya Yararlı Cemiyetler” arasında yer
almaktadır. “Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi (ECOSOC) Özel Danışmanlık
Statüsü”ne ve “Avrupa Kalite Yönetimi Vakfı (EFQM) Türkiye Mükemmellik Ödülü”ne
sahiptir.