Acının birleştiği yer: Srebrenica
Srebrenica soykırımının 24. yıl dönümü.
Srebrenica'daki
Boşnak Soykırımı, 1992-1995 yılları arasında, Bosna-Hersek'in dış saldırı ve işgale
uğradığı savaş sırasında Boşnaklar üzerinde işlenen savaş suçları ve
soykırımlarının dehşetini adeta sembolleştiren, Birleşmiş Milletler, Avrupa ve insanlık
tarihinin en karanlık olaylarından biridir.
Sırp
kasabı Ratko Mladic komutasındaki Sırp askerler tarafından 11 Temmuz 1995’te 8
bin 372 Boşnak sivilin katledildiği ve kurbanların toplu mezarlara gömüldüğü
Srebrenica soykırımının bugün 24. yıl dönümü.
İkinci
Dünya Savaşı’nın ardından yaşanan en büyük insanlık trajedisi olarak
nitelendirilen, 8 bin 372 Boşnak sivilin acımasızca katledildiği Srebrenica
soykırımının 33 kurbanı daha bugün Potoçari Anıt Mezarlığı’na defnedilecek. Böylelikle
anıt mezarlıkta kimliği belirlenen kurban sayısı 6 bin 643’e çıkacak.
Boşnaklar ölüm yolunda ve fabrikalarda
katledildi
Ratko
Mladic emrindeki Sırp birlikleri, 11 Temmuz 1995’te Srebrenica’ya girdi.
Bölgede Hollandalı askerler Birleşmiş Milletler bünyesinde görev yapıyordu. Şehirde yaşayan siviller Hollandalı askerlere
sığınarak hayatta kalacağını umuyordu. Fakat Hollandalı askerler onları
Sırplara teslim etti.
“Nihayet bu topraklarda
Türklerden intikam alma zamanı gelmiştir” diyen Mladic, şehri Sırp halkına armağan
ettiklerini açıkladı. Birkaç gün içinde en küçüğü 11 aylık 8 bin 372 Boşnak
sivil katledildi, çok sayıda kadın ve çocuk evlerinden sürgün edildi.
Şehirdeki Müslümanların bir bölümü, bugünkü şehitliğin tam
karşısındaki eski akü fabrikasında bulunan Hollanda askerlerine sığınırken bir
kısmı da daha sonra adına “ölüm yolu” denilen orman yolundan Boşnak askerlerin
kontrolündeki bölgeye ulaşmayı seçti. Orman yolunu seçen binlerce Boşnak, Sırp
askerlerin kurduğu pusularda öldürüldü. Hollandalı askerlere sığınan erkekler
de akü fabrikasına giren Sırp askerler tarafından götürülüp katledildi. Ertesi
gün Hollandalı askerlerin birkaç metre ilerisinde, kampın hemen dışında
bekleyen Sırp askerleri, kadın ve çocukları otobüslere bindirirken kalan erkekleri
ailelerinden ayırdı. Boşnak erkekler, daha sonra katledilip farklı toplu
mezarlara gömüldü.
Savaşın ardından kayıpları bulmak için
başlatılan çalışmalarda, toplu mezarlarda cesetlerine ulaşılan kurbanlar,
kimlik tespitinin ardından her yıl 11 Temmuz'da Potoçari Anıt Mezarlığı'nda
düzenlenen törenle toprağa veriliyor.
Soykırımın bir numaralı suçlusu Kasap
Mladic
Hollanda devleti Srebrenica'daki katliamdan kısmen
suçlu bulunurken, 2007 yılında açılan davada, Birleşmiş Milletler Lahey Bölge
Mahkemesi, Srebrenica'nın işgali sırasında BM bünyesinde görevli Hollandalı
askerlere sığınan 350 Boşnak sivilin Sırp askerlerine teslim edilmesinden
dolayı Hollanda’yı suçlu buldu. Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı, 2007 yılındaki kararında,
Srebrenica ve civarında yaşananları “soykırım” olarak nitelendirdi ancak
Sırbistan’ın suçlanamayacağına hükmetti. Srebrenica katliamının baş sorumlusu Sırp
komutan Ratko Mladic ise eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesinden görülen
davada müebbet hapse mahkum edildi. Farklı mahkemelerde görülen Srebrenica davalarında
bugüne kadar 45 Sırp, toplam 699 yıl hapis cezası aldı. Eski Sırbistan
Cumhurbaşkanı Slobodan Milosevic de Srebrenica’daki soykırımla suçlanırken yargılanması
devam ederken cezaevinde yaşamını yitirmişti.
Mavi kelebekler ve Srebrenica
çiçeği
Srebrenica soykırımından sonra katliamda hayatını kaybedenlerin
yeri tespit edilemezken, yakınlarını kaybedenler gidemedikleri mezarında dua
edemedikleri cenazelerin yasını tutuyordu. Ancak bir süre sonra toprakta o
zamana kadar hiç görmedikleri bir çiçek görülmeye başladı. Artemisia vulgaris
adı verilen çiçek yalnızca belli bölgelerde çıkıyor. Çıktığı her yerde de mavi
bir kelebek de geliyordu. Mavi kelebeklerin konduğu artemisia çiçeğinin bulunduğu
bölgelerde 300 toplu mezar, 3 bin 730 kurbanın cesedi bulundu. Cenazeler
çıkarıldıktan sonra kimliği tespit edilenler yıllar sonra ailelerin nezaretinde
yeniden toprağa kavuştu. Çıkan cenazeler, Uluslararası Savaş Mahkemeleri’nde
delil sayıldı. Bu çiçeğe de Srebrenica Çiçeği adı verilirken katliamın
sembollerinden biri oldu.
Boşnak vakıf ve derneklerinden Srebrenica anması
Bosna Sancak
Kültür ve Yardımlaşma Derneği, Bosna Hersek Dostları Vakfı, Genç Boşnaklar
Derneği-İstanbul ve Bosna Sancak Kültür ve Tarih Vakfı, Srebrenica Boşnak
Soykırımı'nı anma amacıyla Beyoğlu Tarlabaşı Bulvarı Güneş Apt.No:4 adresindeki
binaya monte edilecek 10-11-12 Temmuz tarihlerinde asılı kalacak Bosnalı
sanatçı Almin Zrno tarafından çekilen ‘Srebrenica Annesi’ isimli fotoğrafın
önünde bugün bir bildiri okuyacak.