İlyas ÇAĞLAYAN / Tiyatrocu / Oyuncu / Kültür - Sanat

27 MART DÜNYA TİYATRO GÜNÜ SESSİZ SEDASIZ

ULUSLARARASI Tiyatrolar Birliği tarafından ilk defa 1961 yılında kutlanmaya başlayan Dünya Tiyatro Günü o günden beri aralıksız olarak kutlanıyor. Her yıl 27 Mart günü ITI merkezleri ve dünya çapında tiyatro grupları tarafından pek çok ulusal ve uluslararası etkinlikle kutlanmaktadır. Bu özel günde gelenekselleşen bir uygulama da, dünya çapında başarı kazanmış bir tiyatro oyuncusu, yönetmeni veya yazarın yazdığı evrensel bildirgedir. İlk bildirge 1962’de Fransız Jean Cocteau tarafından yazılmıştır.
Dünya Tiyatro Günü'nü kutlama fikri 1961 yılında o dönemki ITI başkanı olan Arvi Kivimaa tarafından önce Finlandiya sonra Avusturya'da yapılan 9. ITI Konferansında ortaya atıldı. Bu fikir İskandinav ülkelerinden gelen desteğin de etkisiyle uygulanmaya başlandı. Dünya Tiyatro Günü kabul edildikten sonra her yıl Paris’te 1962 tarihli Uluslar Tiyatrosu’nun (Theatre of Nations) da açılış günü olan 27 Mart günü, ITI’nin dünya çapındaki merkezlerinde çeşitli etkinliklerle kutlanmaya başlandı.
Geride bıraktığımız dönem canlı performans dünyası için çok zor geçti; birçok sanatçı, teknisyen ve zanaatkâr zaten belirsizliklerle dolu bu meslekte hayatlarını güçlükle idame ettirebildiler. Belki de sektörün içinde barındırdığı bu daimi belirsizlik, onları pandemi sürecini daha akılcı ve cesur bir biçimde atlatmaya hazırlamıştı. Tiyatro maalesef ülkemizde çağıyla hesaplaşacak örgütlenmeleri ve yapılanmaları gerçekleştirememiştir.
Kurumsal alanlarda maaş alanlar dışında, hiçbir yapı hayatı idame edecek garantiyi alamamıştır. Yetişen genç oyuncular, popüler kültürün nimetlerinden faydalanarak, tiyatroya sırtını dönmüş, popüler kültürün tiyatrocuları da tiyatronun antrenman alanlarından programlar yapıp,piyasaya sunup,zaten az olan seyircinin aklını karıştırmıştır. Velhasıl önümüz de ne olacağı belli olmayan bir süreç var. Özel ve amatör tiyatroların yarısından fazlası neredeyse kapandı. Bir Tiyatro sahnesi açmak ne kadar maliyetli ne kadar emek isteyen bir şey olduğunu bilmeyen insanlar bu duruma seyirci kalır, bu da normaldir. Garipsemiyoruz o yüzden.
Asıl soru sessiz sedasız kutlanan 27 Mart Dünya Tiyatro Günü bizlere ne anlatmak istedi. Tek gayeleri sahnede performans sergilemek olan oyuncuların pandemi dolayısı ile sahneden uzak kalmaları, mesleklerini istedikleri nitelikte gerçekleştirememelerinin bedelini neden oyuncular ve tiyatro sahnesi sahiplerinin ödediğidir. Bundan birkaç sene sonra bugünün hikayesini sahnelerinde işleyecek olan oyunculara o gün kimler hesap sorabilecek hakka sahip olacaklar acaba. Bazı olaylar unutulsa da Tarih bazı Dramları ve Komedileri unutmaz.
Bugün 27 Mart, dün 26 Mart idi ve bir senedir kapalı olan her özel tiyatro yine KDV’sini ödedi, her ay olduğu gibi. Tiyatrolar kapalı kalmaya devam ettiği sürece de ödemeye devam edecekler.
Bilgi iletişim çağı ne kadar gelişirse gelişsin, algoritmalar, yapay zekâlar nereye ulaşırsa ulaşsın, Tiyatro insanla yapılır, insanca yapılır, insanlar için yapılır…    Sanatla kalın