29 Mart 2024 Cuma   

‘KARŞILIKSIZ ÇEK’ME

 

TİCARİ hayatın kanayan yaralarından biri de ödeme olarak verilen çeklerin vade zamanında karşılığının bulunmamasıdır. Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi’nin verilerine göre 2018 Ocak-Kasım döneminde karşılıksız çıkan çeklerin toplam tutarı 25.000. 000.000-TL (yirmibeşmilyarTürklirası) oldu. 
Çekte her ne kadar hukuki olarak vade olmasa da ticari hayatta vadesi olmayan çeke rastlanılması pek mümkün değildir. Zira, ticari hayatta çekin ödeme aracı olarak kullanılmasındaki asıl amaç da vadeli olarak düzenleniyor olmasıdır. 
Bu şekilde ileri tarihli olarak keşide edilen çek, vade tarihinde yetkili hamil tarafından bankaya ibraz edildiğinde hamil, çekin karşılığının olmadığını öğrendiğinde ne yapmalı? 
Öncelikle; mağdur hamil bankadan, ilgili çekin arkasına, çekin karşılığının bulunmadığı hususunu tarih ile birlikte şerh düşmesini istemelidir. Ayrıca bankaların da Çek Kanunu’nun 3. maddesine göre sorumlulukları bulunmaktadır. Çek yaprak bedeli olarak anılan bu bedel, karşılıksız çıkan her bir çek yaprağı için bankanın yetkili hamile ödemesi gereken tutardır. Çek yaprak bedeli her yıl Ocak ayında fiyat endeksindeki değişiklikler göz önüne alınarak Merkez Bankası tarafından belirlenmekte olup 28 Ocak 2019 itibari ile 2.030-TL olan çek yaprak bedelini hamil, bankadan istemelidir. 
Bunun yanı sıra yetkili hamil, çekin arkasına karşılıksızdır şerhinin düşüldüğü tarihten itibaren 3 ay içerisinde İcra Ceza Mahkemelerine başvurarak çekin karşılıksız çıkmasına sebebiyet verenler aleyhine şikayette bulunmalıdır. Peki çekin karşılıksız çıkmasına sebebiyet verenler kimlerdir? Çek hesabı sahibinin gerçek kişi olması halinde çek hesabı sahibi; çek hesabı sahibinin sermaye şirketi olması halinde de yönetim organı ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileridir. Bu kişiler kanuni ibraz süresi içerisinde çek karşılığını bulundurmakla yükümlü olduklarından dolayı bu yükümlülüğün ihlal edilmesi durumunda cezalandırılacaklardır. 
Çek Kanunu’nun 5. maddesinde çekin karşılıksız çıkmasına bağlanan sonuç ve yaptırımlar belirtilmiştir. Buna göre çekle ilgili karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişiler (çek hesabı sahibinin gerçek kişi olması halinde çek hesabı sahibi; çek hesabı sahibinin sermaye şirketi olması halinde de yönetim organı ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileri) hakkında her bir çekle ilgili olarak 1500 güne kadar adli para cezasına hükmedilir. Kanun maddesinde burada bir parantez açılmış ve hükmedilecek adli para cezasının çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından daha az olamayacağı da vurgulanmıştır. Mahkeme, ayrıca talep halinde ya da resen bu kişiler hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına da hükmedebilir.
Eski düzenlemeden farklı olarak karşılıksız çıkan çeke ilişkin sorumlular hakkında yalnızca adli para cezasına hükmedilmektedir. Oysa eski düzenlemede, sorumlular aleyhine hapis cezasına hükmedilmekteydi. Şu anda karşılıksız çıkan çekin bedeline göre değişmekle birlikte ciddi adli para cezaları söz konusudur. Ancak buna rağmen 10 ay içerisinde toplam 25 milyar Türk lirası tutarında karşılıksız çekin sebebinin adli para cezasının yeterince caydırıcı olmamasından mı yoksa caydırıcı olmasına rağmen ülke ekonomisindeki sorunların aşılamamasından mı kaynaklandığı tespit edilmeli ve buna göre yeni bir kanuni düzenleme ya da ekonomik çözümler getirilmelidir. 

Tarih: 22 Nisan 2019 Pazartesi    Hit: 1615




Henüz yourm yapılmadı, ilk yorum yapan sen ol